زنجیره تامین جهانی در حال شکسته شدن است. کمبود همه چیز از مواد خام گرفته تا خودرو و وسایل الکترونیک به بالاترین سطح خود نزدیک شده است. نرخ حمل‌ونقل به بالاترین حد در چند سال اخیر رسیده است و مصرف‌کنندگان با تأخیر و افزایش قیمتی روبرو هستند که فراتر از فصل تعطیلات پایان سال خواهد بود.
بیشترین تقاضا در ایالات متحده آمریکا است، جایی که به نظر می‌رسد خریداران اشتهای بی پایانی دارند چراکه اقتصاد در حال بازگشت است. در همین حال، عرضه، عمدتاً در آسیا انجام می‌شود، جایی که بسیاری از کشورها – از جمله چین – هنوز با قرنطینه همه‌گیری کرونا مواجه هستند و بهبودی آرام و دشوار را تجربه می‌کند. این موضوعات باعث ایجاد تنش در کانال‌های تجارت جهانی، مراکز تولیدی و شبکه‌های لجستیکی شده است. نحوه برخورد شرکت‌ها و سیاست‌گذاران با این چالش‌ها بر رشد اقتصادی تأثیر می‌گذارد و بسیار مهم خواهد بود.
پیش از این نیز به بررسی زنجیره تامین به عنوان بزرگ‌ترین دغدغه کسبوکارها در وبلاگ پرسال پرداخنیم که پیشنهاد می‌کنیم حتماً آن را بخوانید.
خلاصه‌ای از یک گفت‌و‌گو درباره بحران زنجیره تامین
بروک ساترلند، دانیل ماس و دیوید فیکلینگ، ستون‌نویسان بلومبرگ، به تام اورلیک از اقتصاد بلومبرگ پیوستند تا در مورد نقاط فشار و عوامل مؤثر، نحوه واکنش شرکت‌های صنعتی و آنچه مصرف‌کنندگان باید آماده باشند، بحث کنند. در اینجا نکات برجسته گفتگوی آنها با مدیریت آنجانی تریودی از Bloomberg Opinion آمده است.
تریودی: بیشتر تقاضای محصول از ایالات متحده آمریکا است و بیشتر عرضه از آسیا می‌آید. در این بین چه چیزی در مورد حمل‌ونقل و لجستیک تجاری دیده‌اید؟
دیوید فیکلینگ: اگر به حجم تجارت نگاه کنید، روند رشد حجم تجارت جهانی – که تمایل به افزایش با نرخ نسبتاً ثابتی دارد – اساساً در سال 2018 با جنگ تجاری ترامپ متوقف شد. قبل از اختلال بزرگ اقتصاد کلان توسط کووید، این اختلال کلان اقتصادی بی‌سابقه در رشد حجم تجارت به وجود آمده بود. از سویی دیگر، چرخه‌های بسیار طولانی مازاد ظرفیت و کم ظرفیتی است که در صنعت کانتینر حمل‌ونقل مشاهده می‌کنیم.
امروز ناوگان حمل‌ونقل کانتینری جهان قدیمی‌ترین ناوگانی است که از سال 2008 تاکنون وجود داشته است؛ بنابراین، آنها (صنعت حمل‌ونقل) واقعاً حتی بدون بحران شیوع کووید هم شاهد اتفاق افتادن بحران حمل‌ونقل بودیم. پس از وقوع بحران شیوع کووید با تغییر هزینه‌های مصرف‌کننده از خدمات به کالاها، ما هنوز واقعاً ناوگان حمل‌ونقل یا زیرساخت حمل‌ونقل مناسب برای هدف نداریم. کندی تجارت در جنگ‌های تجاری ترامپ تا حدودی این را پوشانده است. اکنون، ما شاهد آن هستیم.
تریودی: وقتی به قدرت قیمت‌گذاری برای صنایع ایالات متحده فکر می‌کنیم، در واقع چه چیزی را در اعداد مشاهده می‌کنیم؟
ساترلند: به‌طورکلی حاشیه سود خوب بود، و من فکر می‌کنم بسیاری از آن به قدرت قیمت‌گذاری کسبوکارها برمی‌گردد. ما به‌تازگی شاهد قدرت قیمت‌گذاری فوق‌العاده‌ای از شرکت‌های صنعتی بوده‌ایم. آنها همچنین از نظر مسیریابی مجدد کالاها به بندرهای کمتر مسدود شده خلاقیت زیادی به خرج داده‌اند. یکی از روندهایی که به‌تازگی در چند هفته اخیر آغاز شده است این است که ما شاهد هستیم تعدادی از شرکت‌های آمریکایی اقداماتی را انجام داده‌اند تا با یکپارچه‌سازی عمودی، زنجیره‌های تامین بیشتری را وارد خاک آمریکا کنند.
یکی از مواردی که به نظر من واقعاً جالب بود این بود که American Eagle دو شرکت لجستیک را به طور کامل خریداری کرد که برای چنین خرده‌فروش تخصصی در ایالات متحده، خرید شرکت‌های لجستیک بسیار غیرمعمول است. اما آنها می‌خواستند کنترل بیشتری بر عملیات خود داشته باشند تا بتوانند تحویل مقرون‌به‌صرفه را در همان روز، روز بعد ارائه دهند و یا شرکت‌هایی مانند آمازون و والمارت که بدیهی است با گسترش عملیات لجستیکی خود بیش‌ازپیش با هم به رقابت می‌پردازند.
تریودی: از طرف عرضه در چین چه اتفاقی در حال رخ‌دادن است؟
اورلیک: آنچه در حال حاضر در چین اتفاق می‌افتد واقعاً جالب است. چند عامل وجود دارد که به‌کندی رشد در چین و همچنین فشارهای عرضه جهانی کمک می‌کند. اولین مورد استراتژی صفر کووید چین است. تعداد موارد کووید در چین زیاد نیست، اما حتی زمانی که یک یا دو مورد در یک شهر وجود داشته باشد، آن شهر قفل و قرنطینه کامل می‌شود. ازآنجایی‌که چین بزرگ‌ترین منبع تامین کالاهای تولیدی جهانی است این روند می‌تواند موج‌ها و تلاطم را در سراسر اقتصاد جهانی ایجاد کند. هنگامی که کمبود انرژی دارید، چرخیدن چرخ صنعت دشوارتر می‌شود و این موضوع به فشارهای عرضه نیز کمک می‌کند.
ماس: این داستان زنجیره تامین به همان اندازه که در اروپای غربی یا ایالات متحده وجود دارد در آسیا نیز در چند زمینه در حال اتفاق است. یک، قیمت بسیاری از محصولات تا حد زیادی توسط سیاست‌های دولت در بخش‌های مهم آسیا کنترل می‌شود. اگر کشوری مانند سنگاپور هستید، اگرچه از نظر لجستیکی بزرگ هستید، در حمل‌ونقل بزرگ هستید، در بندر بزرگ هستید، در حمل‌ونقل بزرگ هستید … در یک دوره قرنطینه، این موارد کمکی به شما نمی‌کند و لزوماً برای شما کار نمی‌کند.
اگر نتوانیم وسایل خریداری‌شده‌مان را تحویل بگیریم، چه کنیم؟ این مجموعه از مسائل مشکلاتی به بار می‌آورد که نه فقط تلویزیون، یخچال و رایانه‌های شخصی خانگی، بلکه در مورد چیزهای اساسی‌تر مانند غذا هم زنجیره تامین دچار مشکل شده و کمبود موجودی اتفاق می‌افتد.
اورلیک: نکته مهم این است که کمبود عرضه واقعاً در سطح تاریخی بالایی قرار دارد. ما طی 10-20 سال گذشته در کشورها، این فشار زیاد را روی زنجیره تامین ندیده‌ایم. در این مرحله تنها یک نشانه بسیار آزمایشی است، حداقل در ایالات متحده، سنجه‌های ما نشان می‌دهد که فشارهای زنجیره تامین ممکن است در همین چند ماه گذشته به اوج خود رسیده باشد. جریان‌های عرضه هنوز از نظر تاریخی بالا هستند، اما به‌اندازه پایان سه‌ماهه سوم 2020 نیستند.
تریودی: انرژی چگونه در حفظ زنجیره تامین نقش دارد؟
دیوید فیکلینگ: کشتی‌هایی که در دریاها تردد می‌کنند، همگی از نفت کوره تغذیه می‌کنند، اما به طور شگفت‌انگیزی این بزرگ‌ترین عامل در هزینه حمل‌ونقل نیست. جایی که واقعاً این مسئله اهمیت پیدا می‌کند در خود چین است. از نظر کالای اساسی مثل آلومینیوم، مس، فولاد و… چین تقریباً 50 درصد از همه آنها را تولید می‌کند. این کالاها و صنایع مرتبط با آن بسیار انرژی بر هستند.
در واقع، آنها به‌قدری انرژی بر هستند که دولت چین تلاش‌های بسیار جدی برای کنترل و کاهش مصرف این صنایع انجام داده است. آنها می‌خواهند تولید را کاهش دهند تا به‌ویژه انتشار گازهای گلخانه‌ای را به دلیل اهداف کلان خود کاهش دهند.
ساترلند: حتی باوجوداینکه در ایالات متحده شاهد بازگشایی دوباره کسبوکارها هستیم و این موضوع (بازگشایی دوباره) در مقایسه با برخی دیگر از کشورهای جهان با سرعت بیشتری پیش رفت. امروز می‌توانید سوار هواپیما شوید. شما می‌توانید به یک سینما بروید و مردم دوباره شروع به خرج کردند. فدرال رزرو داده‌های کارت اعتباری واقعاً جالبی را منتشر می‌کند و نشان می‌دهد که هزینه‌های خطوط هوایی برای اولین‌بار در سال جاری مثبت شده است.
هزینه‌های سرگرمی نسبت به سطوح قبل از همه‌گیری حدود 4 درصد افزایش‌یافته است، و بااین‌حال هنوز شاهد هزینه‌های دیوانه‌کننده و سرسام‌آوری برای کالاها هستیم. هزینه‌های مبلمان همچنان تقریباً 35٪ بر اساس دو سال افزایش‌یافته است، هزینه‌های فروشگاه‌های بازسازی خانه تقریباً 50٪ افزایش‌یافته است. جالب است که حتی با مشاهده این روند بازگشایی، مصرف‌کننده آمریکایی هنوز بسیار مایل است که برای کالاها هزینه کند و این به برخی از چالش‌های زنجیره تامین که دیده‌ایم کمک می‌کند.
تریودی: ما شاهد افزایش هزینه‌های شرکت‌ها در مورد بحران زنجیره تامین هستیم. آیا راه‌حل‌های عملی دیگری وجود دارد که باید در مورد آنها فکر کنیم؟
اورلیک: برای داشتن زنجیره تامین انعطاف‌پذیرتر به چه چیزی نیاز داریم؟ سرمایه‌گذاری؛ سرمایه‌گذاری زیادی برای تنوع بخشیدن به منابع و تامین و تقویت لجستیک. شما به مدیریت تبادل ارتباطات گسترده در سطح سازمانی، رهبری کردن این ارتباط در سطوح دولتی برای فکرکردن به راه‌حل مشکلات، و همکارانی آماده و حاضر برای شروع انجام امور پروژه‌ها نیاز دارید.
تریودی: آیا باید همین‌الان هدایای تعطیلات سفارش دهیم؟ (زمان مصاحبه قبل از تعطیلات سال نو میلادی است)
ساترلند: اگر چیزی وجود دارد که شما واقعاً به آن نیاز دارید یا بچه‌هایتان واقعاً آن را می‌خواهند، حتماً باید آن را زودتر سفارش دهید. برخی از این موارد قطعاً به نفع خرده‌فروش است تا شما را به خرید سریع ترغیب کند و به آنها کمک می‌کند زنجیره تامین خود را مدیریت کنند. البته مشکل در زنجیره تامین جلوی پیشنهادها خرده‌فروشان برای خرید محصولات در تعطیلات سال نو را خواهد گرفت و آنها نمی‌توانند محصولات زیادی را به شما پیشنهاد دهند. اگر کالایی وجود دارد که واقعاً نیازمند آن هستید، قطعاً باید دیروز آن را خریداری کرده باشید. اما به‌طورکلی، احتمالاً می‌توانید هدایای کریسمس خود را پیدا کنید.
