کدام چوب مناسب ساخت کاغذ است ؟
خمیر چوب مهم‌ترین ماده اولیه برای ساخت انواع کاغذهای تجاری مثل: کاغذ تحریر، کاغذ ایندربرد، کاغذ گلاسه و … است. برای تولید خمیر چوب نیاز به محصولات جنگلی با استانداردهای خاص برای رسیدن به کاغذی باکیفیت و مقاوم است، از این‌رو سالانه تعداد زیادی از درختان، با هدف تولید انواع کاغذ ادرای، کاغذ چاپ، کاغذ عکاسی و غیره برداشت می‌شوند. در حال حاضر کشور روسیه به دلیل داشتن منابع جنگلی غنی، به عنوان یکی از قطب‌های مهم جهان در تولید انواع چوب و خمیر کاغذ شناخته می‌شود. حال سؤال اینجاست که از میان بی‌شمار گونه‌های مختلف درختان روسی کدام یک بیشترین بهره‌وری را برای تولید کاغذهایی استاندارد دارند؟ در پاسخ به این پرسش باید بگوئیم؛ کارخانجات تولید کاغذ اغلب از ترکیب چوب درختان سخت و نرم روسی مانند: افرا، توس، اکالیپتوس، راش، صنوبر و … برای ساخت خمیر چوب استفاده می‌کنند که در ادامه این مقاله از «پرسال»، به توضیح قابلیت‌های چوب هر یک از این درختان می‌پردازیم پس همراه ما باشید.
چرا تولیدکنندگان از چوب روسی برای ساخت کاغذ استفاده می‌کنند؟
در حال حاضر روسیه از نظر منابع چوبی در رتبه دوم دنیا قرار دارد و دارای بزرگ‌ترین قلمرو پوشیده از جنگل‌های جهان است. تولید خمیر چوب، یکی از سودآورترین مصارف منابع جنگلی برای هر کشوری است. در واقع ارزش افزوده خمیر چوب بسیار بیشتر از سایر صنایع است، به‌طوریکه صادرات یک تن خمیر چوب، حداقل پنج برابر سودآورتر از صادرات محصولات چوبی‌ای است که از چوب درختان مختلف ساخته می‌شوند. از این‌رو، بسیاری از کشورهای صادرکننده چوب از جمله روسیه این فرصت را غنیمت شمرده و به حوزه ساخت خمیر کاغذ نیز ورود کرده‌اند.
وقتی صحبت از خمیر چوب به میان می‌آید، حتی کوچک‌ترین جزئیات نیز تفاوت قابل توجهی را بر کاغذ تولید شده ایجاد می‌کند، جالب است بدانید حتی منطقه‌ای که درخت در آن رشد کرده و برداشت می‌شود نیز بر ویژگی‌های مورفولوژیکی الیاف خمیر چوب و درجه کیفی کاغذ تاثیر می‌گذارد و دقیقا به همین علت است که چوبهای روسی گزینه‌ای ایده‌آل برای ساخت خمیر چوب بسیاری از کاغذهای باکیفیت و مرغوب موجود در بازار به حساب می‌آیند. موارد زیر جزو مهم‌ترین دلایل خرید چوب روسی برای ساخت انواع کاغذ است:
- در دسترس بودن: چوب روسی به طور گسترده در مناطق سردسیر و جنگل‌های شمالی روسیه و کشورهای همسایه تولید می‌شود و به راحتی در دسترس است.
- کیفیت فیبر: اکثر چوبهای روسی به ویژه درختان سوزنی‌برگی مثل کاج و سرو که فیبر بلند و مقاومی دارند، ساخت کاغذهایی مقاوم و محکم را تسهیل می‌بخشند.
- مقاومت در برابر رطوبت: اغلب چوبهای روسی به دلیل ساختار خاصی که دارند، در برابر رطوبت مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهند که این ویژگی در فرآیند تولید کاغذ بسیار حائز اهمیت است.
- قیمت مناسب: به دلیل فراوانی و دسترسی آسان، قیمت چوب روسی معمولا پایین‌تر از سایر انواع چوب است که این امر به کاهش هزینه‌های تولید کاغذ کمک می‌کند.
- فرآوری آسان: چوبهای روسی معمولا قابلیت پردازش بالایی دارند و می‌توان آن‌ها را به راحتی به الیاف سلولزی تبدیل کرد.
انواع چوب روسی
چوب های روسی عموما در فواصل خاصی برداشت می‌شوند که به چوبهای برداشت بهاره، چوب اولیه و به چوبهای برداشت تابستان، چوب دیررس گفته می‌شود. الیاف چوب اولیه دارای دیواره‌های نازک و لومن‌های وسیع هستند اما الیاف چوب دیررس دیواره‌های ضخیم‌تری دارند و حاوی سلولز بیشتر و لیگنین کمتری نسبت به چوب اولیه هستند، در نتیجه الیاف چوبهای دیررس منجر به تولید کاغذهایی ضخیم‌تر، مقاوم‌تر و خشن‌تر مانند کاغذ لاینر می‌شوند و برعکس، چوبهای اولیه بهترین گزینه برای ساخت کاغذهای صاف و متراکم مخصوص چاپ مانند کاغذ تحریر یه شمار می‌آیند. علاوه‌بر فصل و زمان برداشت چوب، در صنعت کاغذسازی و نجاری دو نوع دسته‌بندی کلی؛ چوب سخت و چوب نرم نیز وجود دارد که در ادامه به ویژگی‌های هر یک از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- چوب سخت روسی: چوب درختان توس، راش، آسپن و … در رده چوبهای سخت دسته‌بندی می‌شوند. چوبهای سخت دارای الیاف کوتاه هستند و برای بهبود قابلیت چاپ در کاغذها گنجانده می‌شوند زیرا فرآیند ساخت و شکل گیری کلی کاغذ با اضافه کردن الیاف کوتاه و باریک‌تر بهبود می‌یابد. هر قدر فیبر چوب سخت در هر گرم از آن بیشتر باشد، خواص نوری کاغذ (کدری) بهتر خواهد شد. استفاده از الیاف چوب سخت منجر به ایجاد کاغذی با میزان تخلخل کمتر می‌شود. کاغذهای تولیدشده با خمیر چوب سخت، استحکام و انعطاف‌پذیری بالایی در برابر پارگی و فشار دارند.
- چوب نرم روسی: درختان صنوبر، کاج، داگلاس فر، افرا و …، جزو پرکاربردترین چوبهای نرم مورد استفاده در صنعت کاغذسازی هستند. این چوب‌ها عمدتا به خاطر تراکم کمتر، رنگ روشن‌تر و الیاف بلندشان در این صنعت پر سود به کار برده می‌شوند. کاغذهای تولید شده با چوب نرم از نظر بصری شفاف‌تر و روشن‌تر هستند و سازگاری بالاتری با ماشین‌آلات چاپ دارند. الیاف چوبهای نرم معمولا بلند و مستحکم هستند و به خوبی در هم می‌پیچند، در نتیجه کاغذهای بادوام‌تر، حجیم‌تر و با قابلیت نفوذپذیری کمتری ایجاد می‌کنند اما عموما انعطاف‌پذیری آن‌ها در برابر ترک و تاخوردگی چندان مطلوب نیست. از آنجاییکه سرعت رشد و برداشت چوبهای نرم بیشتر از چوبهای سخت است، چوب نرم به عنوان منبع اولیه‌ای پایدارتر و بی‌خطرتر برای تولید انواع کاغذ شناخته می‌شود.
۷ نوع چوب روسی پرکاربرد در صنعت کاغذ سازی
در جنگل‌های انبوه روسیه گونه‌های مختلف درختان اعم از: چوب نراد، چوب توسکا، چوب راش و … رشد می‌کنند که همه آن‌ها استانداردهای لازم برای تولید خمیر چوب را ندارند. از این‌رو، تنها درختان خاصی برای صنعت کاغذسازی کاشت و برداشت می‌شوند که موارد زیر جزو پرمصرف‌ترین آن‌ها است:
- چوب درخت کاج روسی: کاج درختی مخروطی شکل با برگ‌های پهن سوزنی است که در تمام فصول سال ظاهر سبز خود را حفظ نموده و در رده چوبهای نرم قرار دارد. خاستگاه اصلی این درخت در سرزمین‌های سردسیر شمالی از جمله: آمریکا، کانادا و روسیه است. چوب درخت کاج بافتی متراکم، سخت و مقاوم دارد. چوب کاج روسی طی یک دوره چهار تا پنج ماهه و عموما در فصول بهار و تابستان برداشت می‌شود. درخت کاج، چوبی بدون صمغ، صاف و یکنواخت دارد که می‌توان بهترین عملیات فرآوری برای تولید کاغذ را روی آن اجرا کرد. چوب کاج روسی در برابر فشار و نفوذ رطوبت نیز عملکرد مطلوبی از خود نشان می‌دهد. چوب کاج دارای فیبرهای بلند و مقاوم است که باعث تولید کاغذهایی با کیفیت بالا می‌شود، همچنین در دسترس بودن این چوب جزو مزایای رقابتی آن است. علاوه بر صنعت کاغذسازی، در صنعت نجاری و تولید مصنوعات چوبی نیز خرید چوب یولکا و نراد که از گونه‌های معروف چوب کاج روسی هستند بسیار مرسوم است.
- چوب درخت سرو روسی: درخت سرو نیز از گونه درختان مخروطی و برگ سوزنی است که تنه مستقیم و ظاهر همیشه سبزی دارد. الیاف چوب سرو دارای استحکام و دوام بالایی هستند که کاغذ تولید شده از آن‌ها را مقاوم می‌سازد. ماهیت روغنی و چرب چوب سرو به آن خاصیت ضد رطوبتی بخشیده‌است، به همین علت الیاف این درخت بهترین گزینه برای تولید چوبهای مقاوم در برابر آب و رطوبت هستند، همچنین الیاف چوب درخت سرو به راحتی تجزیه می‌شوند که این ویژگی به کاهش آلودگی و خطرات زیستی تولید کاغذ کمک کرده‌است. از سوی دیگر، دسترسی‌پذیری به چوبهای سرو چندان سخت نیست که این موضوع تأثیر مثبتی در کاهش قیمت خرید کاغذ های تولیدشده با الیاف این درخت دارد. با توجه به این ویژگی‌ها، الیاف سرو روسی می‌توانند به عنوان یک منبع ارزشمند در صنعت کاغذسازی مورد استفاده قرار گیرند.
- چوب درخت افرا روسی: الیاف چوب درخت افرا به دلیل ویژگی‌های خاص خود، گزینه مناسبی برای ساخت کاغذ هستند. از آنجاییکه چوب افرا دارای استحکام و دوام مناسبی است کاغذ تولید شده از آن نیز از استحکام خوبی در برابر فشار و پارگی برخوردار است. چوب افرا چگالی بالایی دارد که این ویژگی به بافت محکم‌تر و کیفیت بالاتر کاغذهای تولید شده با چوب این درخت کمک می‌کند. رنگ روشن الوار درخت افرا، نقش مؤثری در شفافیت و زیبایی طبیعی رنگ کاغذ دارد. الیاف افرا به راحتی در فرآیندهای ساخت کاغذ قابل پردازش هستند که این موضوع می‌تواند هزینه‌های تولید را کاهش دهد، همچنین کاغذهای ساخته شده از الیاف افرا معمولا پروسه بازیافت پیچیده‌ای ندارند، در نتیجه خطرات زیست محیطی را به حداقل ممکن می‌رسانند.
- چوب درخت راش روسی: درخت راش در بلندی‌های کوهستان‌ها رشد می‌کند و الوار آن دارای رنگ طبیعی کرم مایل به قرمز است. رنگ روشن، طول عمر بالا، سطح صاف، بافت همگن و یکپارچه، چوب درخت راش را به متریالی پرطرفدار در صنعت نجاری جهان تبدیل کرده‌است، به همین دلیل بازار فروش و خرید چوب راش عموما با رشد صعودی همراه است. صنعت‌گران نه‌تنها از چوب راش برای تولید کاغذهایی مقاوم و باکیفیت استفاده می‌کنند، بلکه چوب گران قیمت راش را برای ساخت انواع مبلمان، تخت، کفپوش و … نیز به وفور به کار می‌برند. از خمیر چوب راش و سایر چوب‌هایی که جاذب رطوبت هستند برای ساخت کاغذهای بهداشتی استفاده می‌کنند، همچنین چوب راش گزینه‌ای مناسب برای تولید مقواهای با کیفیت بالا مانند کاغذ و مقوای ایندربرد است. لازم به ذکر است که چوب راش معمولا گران‌تر از برخی دیگر از چوب‌ها است که این موضوع می‌تواند هزینه تولید کاغذ را افزایش دهد.
- چوب درخت صنوبر روسی: الیاف چوب درخت صنوبر به عنوان یکی از منابع مهم در صنعت کاغذسازی شناخته می‌شوند. وزن سبک و چگالی پایین الوار صنوبر نسبت به دیگر درختان، نقش بسزایی در تولید کاغذهای نرم و سبک دارد. اگرچه چوب صنوبر سبک است اما دارای استحکام قابل قبولی است که می‌توان به کمک آن کاغذهایی مقاوم و بادوام تولید کرد، همچنین الیاف چوب صنوبر جاذب رطوبت هستند که این ویژگی به عملکرد بهتر کاغذ در شرایط رطوبتی کمک می‌کند. رنگ روشن و شفاف چوب درخت صنوبر تأثیر مثبتی در ساخت کاغذهایی صاف و با رنگ روشن طبیعی دارد که این ویژگی، نیاز به استفاده از سفیدکننده‌های شیمیایی را در پروسه تولید کاغذ به حداقل مقدار استاندارد می‌رساند.
- چوب درخت توس روسی: رشد سریع درخت توس آن را به منبعی پایدار برای تولید خمیر کاغذ تبدیل کرده‌است. توس در رده درختان سخت چوب با الیاف کوتاه قرار دارد. بافت الیاف درخت توس کوتاه و ظریف است و رنگی روشن دارد که این ویژگی‌ها به تولید کاغذی باکیفیت و مقاوم کمک می‌کند. یکی از دلایل محبوبیت چوب توس در ساخت کاغذ، قیمت مقرون‌به‌صرفه آن است. الوار چوب توس فاقد گره و سطح ناهموار و دندانه‌دار هستند، در نتیجه می‌توان از آن‌ها کاغذهایی صاف، با سطح یکنواخت تولید کرد.
- چوب درخت آسپن روسی: آسپن درختی برگ‌ریز و بومی مناطق سردسیر اروپا و روسیه است. استحکام و طول عمر بالا از ویژگی‌های بارز الوار این درخت چوب سخت است. بافت ظریف و یکنواخت همراه با رنگ عسل مانند چوب آسپن، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل در صنعت کاغذسازی تبدیل کرده‌است. از خمیر چوب آسپن برای تولید کاغذهای نرم و سبک مثل کاغذ کپی و کاغذ اداری استفاده می‌کنند.
جمع بندی
خمیر چوب یک منبع خام، تجدید پذیر و حیاتی در صنعت کاغذسازی است، به همین علت کشورهای با پوشش جنگلی غنی تلاش می‌کنند تا این ماده اولیه استراتژیک را تولید نموده و به سایر نقاط دنیا صادر کنند که در این میان کشور روسیه به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه و بافت جنگلی انبوهش خود توانسته‌است در رده یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خمیر کاغذ جهان قرار بگیرد. چوب درختان روسی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی چون: رنگ روشن، استحکام بالا، بافت متراکم، سطح یکنواخت و الیافی باکیفیت هستند، به همین علت تقاضا برای خرید و فروش چوب روسی عموما با سیر صعودی همراه است.
توجه داشته‌باشید که چوبهای نام‌برده در این نقاله تنها بخشی از بی‌شمار چوبهای مورد استفاده در صنعت کاغذسازی هستند. به‌طورکلی انتخاب نوع چوب در این صنعت به نوع کاغذ مورد نظر و نیازهای خاص تولیدکننده وابسته است، البته کارخانجات کاغذسازی عموما از ترکیب چوبهای سخت و نرم برای تولید کاغذهایی با ویژگی‌های منحصربه‌فرد استفاده می‌کنند. ما در شرکت بازرگانی پرسال، امکان خرید خمیر کاغذ و انواع چوبهای وارداتی مثل: چوب ترمووود، چوب ساسنا، چوب osb و … را برای عموم خریداران عزیز، با قیمت رقابتی و خدمات پس از فروش ویژه مهیا نموده‌ایم.
