با پیشرفت برنامه‌های واکسیناسیون در کشورهای توسعه‌یافته و کم‌شدن محدودیت‌ها در این کشورها، آرام‌آرام به نظر می‌رسد چرخ اقتصاد در تلاش برای راه‌اندازی دوباره است و تقاضا برای خدمات و کالا در بسیاری از کشورها نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. زنجیره تولید ارزش دنیا اما با مشکلات مختلف و بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند، به نظر می‌رسد کشورمان ایران با اینکه نقش پررنگی در این زنجیره ارزش دنیا بازی نمی‌کند اما بیش از دیگران درگیر خواهد شد ولی فرصت‌های بسیاری هم پیش رو خود دارد که در این یادداشت قصد داریم از چندوچون آن صحبت کنیم.
بررسی مشکلات اقتصادی در جهان
سه هفته پیش در پرونده ویژه مجله اکونومیست، کارشناسان این مجله با بررسی روند عرضه و تقاضا و مشکلات بزرگ در زنجیره ارزش جهانی پیش‌بینی کردند که احتمالاً باید چشم‌انتظار «رکود تورمی» در سطح دنیا باشیم.
تولید محصولات مختلف در سال‌های گذشته به نحو فراگیری به کشورهای درحال‌توسعه انتقال‌یافته و بسیاری از اقتصادهای بزرگ دنیا وابستگی زیادی به کشورهای آسیایی و دیگر کشورها دارند اما آمارها نشان می‌دهد علی‌رغم این افزایش تقاضا در اقتصادهای بزرگ به دلیل مهار نشدن ویروس کرونا در کشورهای کوچک‌تر و کامل نشدن واکسیناسیون، تولید و عرضه هم‌پای تقاضا افزایش پیدا نکرده و موجودی انبارها کمتر از همیشه شده و بالطبع شاهد افزایش قیمت‌ها در سطوح مختلفی هستیم که مواجهه با رکورد تورمی پیش‌بینی شده را تسریع می‌کند.
در حلقه دیگر زنجیره تولید ارزش، مواد اولیه نقش اساسی و مهمی دارد. با شیوع کرونا در جهان، بسیاری از شرکت‌ها و کشورهای تولیدکننده مواد اولیه برنامه‌های توسعه خود را کنار گذاشته و مجبور به کاهش شدید تولیدات خود شدند و با طولانی شدن بحران پاندمی کرونا امروز چرخه تولید مواد اولیه صنعتی ضربه سنگینی خورده که پیش‌بینی می‌شود این عقب ماندن تولید و عرضه مواد اولیه علاوه بر اینکه باعث بالارفتن قیمت‌ها می‌شود، باعث کندی و به حرکت درآمدن دوباره اقتصاد جهانی نیز خواهد شد.
تأیید این نظر قیمت نفت است که در این ماه رکوردهای مختلفی را شکسته و این قیمت بالا را تا زمانی که کشورهای تولیدکننده نفت تولید خود را افزایش ندهند شاهد خواهیم بود .کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند تا سال 2023 همچنان این موضوع ادامه خواهد داشت.
اما با ادامه‌دار شدن مشکلاتی که بالاتر از آن صحبت شد مشکلات بزرگ‌تر و پیچیده‌تری هم در حال رخ‌دادن است. بالارفتن قیمت نفت باعث گرانی بی‌سابقه سوخت و قیمت حمل کالا و مواد اولیه شده است. در همین حین به علت کم‌شدن تولید و تقاضا در زمانه همه‌گیری کرونا، شرکت‌های حمل‌ونقل بسیاری کانتینرهای حمل خود را از رده خارج کردند و این موضوع امروز که تقاضا بیشتر شده به پیچیدگی‌ها افزوده است.
چالش‌های اقتصاد جهانی در ایران چگونه است؟
در کشورمان ایران این مشکلات جهانی نمود بیشتری دارد. ایران به دلیل تحریم‌ها، صادرات مواد اولیه خام مثل مواد نفتی و معدنی را به‌سختی دنبال می‌کند و درآمدهای کشور به‌شدت از این موضوع تحت تأثیر قرار گرفته؛ هزینه کانتینر از چین به ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شریک‌های تجاری کشور به بیش از 10 هزار دلار رسیده است و از طرف دیگر به‌خاطر بالارفتن قیمت سوخت و کمبود و گرانی کانتینر، کار صادرکنندگان و واردکنندگان به‌شدت مختل شده است.
امروز رسماً به‌سختی با قیمتی گران صادرات انجام می‌دهیم اما با پیچیدگی‌هایی که بالاتر بیان شد این کار دوچندان سخت‌تر و گران‌تر شده است. در بحث واردات که مایحتاج مردم و اقلام مهم را شامل می‌شود، با گرانی هزینه‌ها واردات قفل شده و بسیاری از تاجران توانایی انتقال اجناس خود به کشور از مبدأ را ندارند.
خطر گرانی مایحتاج و نیازمندهایی داخل کشور و ورشکستگی واردکنندگان و صادرکنندگان به علت به‌صرفه نبودن تجارت، کشور را به‌شدت تهدید می‌کند و اگر تدبیری برای روند رو به افزایش قیمت‌ها و تحریم‌های خارجی و دستورالعمل‌های مختلف و دست‌وپاگیر دولتی که کارشناسان اسم آن را تحریم داخلی گذاشته‌اند نشود شاهد سقوط و اثرات مخرب طولانی‌مدتی در اقتصادمان خواهیم بود.
از طرف دیگر به دلیل پتانسیل بالای کشور و نیروی انسانی متخصص با حل کردن مشکلات سیاسی با دیگر کشورها و احیای برجام این فرصت وجود دارد تا از گپ ایجاد شده بین عرضه و تقاضا ، با حضوری فعال زنجیره ارزش جهانی را تحت تأثیر قرار داده و بازگشتی خوب به این زنجیره داشته باشیم و شاهد شکوفایی دوباره و بازسازی صنایع و اقتصاد نیمه‌جان خود باشیم.
شرکت پرسال نیز که خود در حوزه‌های واردات و استخراج فرآورده‌های سلولوزی و نفتی فعال بوده با بیش از ربع قرن تجربه این چالش ها و مشکلات را تماماً حس کرده و سعی دارد که این تجارب ارزشمند را در قالب یادداشت‌هایی در اختیار شما عزیزان قرار دهد.
