اسید فسفریک ماده‌ای کاربردی و ارزشمند در صنعت است که مصارف متعددی در عرصه‌های مختلف اعم از؛ صنایع دارویی، کشاورزی، شیمیایی، غذایی و … دارد، اما آنچه در این مقاله منظور نظر ما است توجه به کاربرد این اسید در صنایع زراعتی و باغداری است چرا که بیش از ۸۰ درصد سهم تولیدی این ماده، صرف مصارف کشاورزی و ساخت کودهای فسفاته می‌شود.
از آنجائیکه این کود نقش به سزایی در افزایش فاز رویشی و زایشی گیاهان و درختان دارد می‌تواند تأثیرات قابل توجهی در افزایش بهره‌وری محصولات زراعی کشاورزان داشته‌باشد، بدین منظور در این مقاله از پرسال به بررسی زمان و میزان مصرف اسید فسفریک در کشاورزی خواهیم پرداخت.
اسید فسفریک چیست؟
اسید فسفریک (فسفریک اسید و یا ارتو فسفریک اسید) ماده‌ای معدنی است که به‌طور طبیعی از سنگ‌های رسوبی استخراخ می‌شود و دارای کاربردهای مختلف خوراکی و صنعتی است. این ماده ارزشمند به دلیل وجود فسفر در ترکیباتش یکی از بهترین متریال‌ها برای ساخت کودهای کشاورزی غنی‌شده است. اسید فسفریک ماهیتی غیر فرار، غیر سمی، غیر قابل اشتعال و قابل انحلال در آب دارد که به‌واسطه همین ویژگی‌ها میتوان از انواع آن در صنایع مختلف دارویی، شیمیایی، کاغذ سازی، نساجی، نفت و گاز و … استفاده کرد.
اسید فسفریک دارای دو گرید خوراکی و صنعتی است که نوع خوراکی آن درجه خلوص بیشتر از ۸۵ درصد و نوع صنعتی آن خلوصی کمتر از ۸۵ درصد (حدود ۵۴ درصد) دارد. این ماده چندمنظوره با عملکرد اسیدی و خواص آنتی اکسیدانی خود، بیشترین کاربرد را در تولید کودهای فسفاته (کود سیاه) دارد چرا که زمان و میزان مصرف اسید فسفریک در کشاورزی تأثیر به سزایی در بازدهی نهایی محصولات زراعی خواهد داشت.
با کود فسفاته و مزایای آن آشنا شوید!
عدم امنیت غذایی، دیر ثمردهی درختان، ناتوانی خاک در احیای خود بر اثر کاشت مداوم محصولات، شست‌وشوی بیش از حد خاک در اثر باران و فقر آن از مواد مغذی و … سبب شده‌است تا کشاورزان و محققین فعال در این حوزه همواره به فکر راهکاری برای رفع اینگونه مشکلات باشند که نتیجه این تحقیقات، عرضه کود فسفاته به بازار بوده‌است.
فسفر به عنوان دومین عنصر مهم در سرعت رشد و نمو گیاهان، تأثیر به سزایی در تغذیه خاک و بازدهی بالای آن دارد. در واقع این ماده با ورود به ساختار اسید نوکلئیک‌های گیاه، انتقال اطلاعات ژنتیکی از طریق خاک را میسر ساخته و به غنی سازی و باز تولید گیاهان کمک شایان توجهی می‌کند.
کود فسفاته در محیط‌های آزمایشگاهی، به صورت صنعتی استخراج می‌شود و مزایای بی‌شماری برای گیاهان دارد که از جمله آن‌ها میتوان به افزایش رشد گیاه و کلفت شدن ساقه آن‌ها، مقاومت گیاه در برابر آب سرد، تغذیه گیاه و بهبود شکل ظاهری برگ‌ها، افزایش سرعت و کیفیت رشد دانه‌ها، کاهش تعداد دانه‌های پوک و نا سالم، جلوگیری از تغییر رنگ برگ و ریزش زود هنگام آن‌ها، مقاومت در برابر آفات مختلف و ممانعت از فرسایش خاک اشاره کرد.
کودهای فسفاته مورد استفاده در صنعت کشاورزی و باغداری به چهار دسته؛ مونو آمنیوم فسفات، سوپر فسفات تریپل، دی آمنیوم فسفات و کودهای مخلوط تقسیم بندی می‌شوند که بر اساس نوع و میزان اثرگذاری، کاربردهای مختلفی در بخش کشاورزی و باغداری دارند. البته توجه به زمان و میزان مصرف اسید فسفریک در کشاورزی، در بازدهی نهایی خاک و محصول تأثیر دارد.
مزایای استفاده از کودهای بر پایه اسید فسفریک در کشاورزی
- افزایش فتوسنتز
- کمک به ساخت اسیدهای نوکلئیک، پروتئین‌ها و آنزیم‌ها
- بهبود رشد ریشه و تقویت ساقه‌ها
- مقاومت بیشتر در برابر آفات مختلف
- کمک به حفظ آب و رطوبت خاک
- افزایش توان خاک در تثبیت نیتروژن آن
- کمک به یکنواختی محصول تولیدی
- افزایش تولید مثل گیاه
- کمک به آزادسازی عناصر ریز مغذی مانند: آهن، روی، منگنز و مس و …
- اصلاح خاک و کاهش PH آن
مقدار استاندارد استفاده از کود فسفاته در خاک چقدر است؟
اگرچه فسفر باعث تقویت مستقیم بافت و ساختار گیاه می‌شود اما برای کاربرد بهتر آن حتما باید از روش تزریق به شکل پودر، مایع و یا محلول در خاک استفاده کنید به همین علت است که پس از کود دهی به خاک باید آن را به قدر کافی آبیاری کنید تا ذرات کود فسفاته به عمق خاک نفوذ کنند.
برای آگاهی از زمان و میزان مصرف اسید فسفریک در کشاورزی حتما باید اطلاعات کاملی درباره شرایط اکوسیستمی خاک زراعی خود داشته‌باشید چرا که تخمین مقدار دقیق استفاده از اسید فسفریک در خاک (به صورت کود) بستگی به نوع خاک و ترکیب مواد مغذی مورد نیاز آن دارد، اما بهترین حالت استفاده از این کود در خاک به میزان ۷ الی ۱۰ لیتر در هر هکتار است (استفاده بیش از حد از کود فسفاته در خاک موجب بهم خوردن تعادل سیلیکون موجود در خاک می‌شود).
بهترین زمان استفاده از اسید فسفریک در کشاورزی
اگرچه بسیاری از کشاورزان، دامداران و باغداران با مزایای بی‌شمار استفاده از اسید فسفریک و نقش آن در حاصلخیزی بیشتر خاک آشنا هستند اما اینکه چه زمانی باید از این محصول استفاده کرد، چالشی است که گریبانگیر اغلب فعالان این حوزه است. بهترین زمان و میزان مصرف اسید فسفریک در کشاورزی اوایل بهار (قبل از گلدهی) است.
در واقع در فصل بهار ریشه‌های گیاهان و درختان فعال شده و قدرت جذب بالاتری دارند، به همین علت است که بهار مناسب‌ترین زمان برای تغذیه خاک با کود فسفاته است. برای جذب زودتر و سریع‌تر اسید فسفریک توسط گیاه بهتر است آن را در نزدیک ریشه بریزید. در این فصل که زمان زایش و رویش گیاهان است خاک نیاز به استارترهای مغزی و مقوی مانند ازت، فسفر، پتاسیم، آهن، منیزیم و … نیاز دارد.
علایم کمبود اسید فسفریک در خاک و گیاهان را بشناسید!
تشخیص دقیق کمبود فسفر و مواد مغذی در گیاه نیاز به نظر کارشناسان و آنالیزهای فنی بافت گیاه و خاک دارد اما در کل یکسری علائم ظاهری به شرح زیر وجود دارد که توجه به آن‌ها در تشخیص فقر ریز مغذی‌های مورد نیاز خاک و گیاه مؤثر است.
- کدر شدن برگ گیاهان و درختان
- کاهش گلدهی
- کاهش استحکام ساقه و ریشه
- افت کیفیت میوه و دانه
- تغییر رنگ غیر طبیعی گیاه
- سفت شدن برگ و میوه
نحوه استفاده از اسید فسفریک در کشاورزی به چه صورت است؟
در این مقاله از «زمان و میزان مصرف اسید فسفریک در کشاورزی» لازم است به نحوه استفاده از این ماده کاربردی و ضروری در صنعت کشاورزی نیز اشاره کنیم. از اسید فسفریک کود شده در کشاورزی به یکی از شیوه‌های زیر استفاده می‌شود؛
- روش سنتی: در این شیوه قبل از بذر کاری کود فسفات را به صورت دستی و یا به کمک ماشین روی سطح خاک می‌پاشند سپس زمین را آبیاری می‌کنند. این روش به دلیل هدر رفت زیاد کود چندان مورد استقبال کشاورزان و باغداران نیست.
- روش پخش نواری: در این روش عملیات کود دهی با استفاده از دستگاه کودکار انجام می‌شود.
- روش چالکود: در این شیوه با توجه به سن و میزان تراکم گیاه یا درخت، چاله‌های کوچکی در نزدیکی ریشه آن‌ها حفر کرده و داخل آن را با کود پر می‌کنند.
آیا میتوان از اسید فسفریک در مزارع ارگانیک استفاده کرد؟
کشاورزان و باغدارانی که در عرصه تولیدات ارگانیک فعال هستند همواره با این دغدغه مواجه‌اند که؛ آیا میتوان از اسید فسفریک در مزارع ارگانیک هم استفاده کرد؟ در پاسخ باید بگوئیم «بله»، زیرا اسید فسفریک یک ماده معدنی طبیعی است که از سنگ‌های معدنی، رسوبی و آتشفشانی استخراج می‌شود. بدین ترتیب شما می‌توانید بدون هیچگونه نگرانی، از این ماده ارزشمند برای افزایش باروری و اصلاح خاک و غنی سازی محصولات زراعی خود استفاده کنید.
نکات طلایی استفاده از اسید فسفریک در کشاورزی
اکنون که با زمان و میزان مصرف اسید فسفریک در کشاورزی آشنا شدید بد نیست توصیه‌های زیر را نیز هنگام استفاده از این محصول به کار بگیرید؛
- برای استفاده از کود فسفاته در خاک‌های غیر اسیدی ابتدا آن را با کمپوست مخلوط کنید.
- اسید فسفریک با محلول‌های قلیایی، سولفات‌ها و کلسیم ناسازگاری دارد.
- استفاده از اسید فسفریک در روش هیدروپونیک (آبکشت) نیاز به کنترل و دقت بیشتری دارد چرا که مقادیر غیر استاندارد آن موجب سوختگی و آسیب به بافت ریشه و گیاه می‌شود.
- خاصیت اسیدی اسید فسفریک منجر به قابلیت خورندگی این ماده شده‌است، بنابراین هنگام حمل‌ونقل آن باید موارد ایمنی را با دقت بیشتری رعایت کنید.
- از ارتباط اسید فسفریک با چشم خود خودداری کنید زیرا باعث تحریک چشم شده و در موارد حاد منجر به کوری می‌شود.
- هرگونه بو کردن این ماده خطرات ریه‌ای را برای کاربر به همراه دارد و می‌تواند باعث خفگی و یا گرفتگی گلوی وی شود.
- تماس اسید فسفریک با سطح پوست باعث خارش، سوزش و سوختگی آن می‌شود.
- زمان و میزان مصرف اسید فسفریک در کشاورزی و زمین‌های زراعتی بستگی به نوع خاک و شرایط آن دارد به طور مثال کود فسفاته در خاک‌های سنگلاخی که عمق چندانی ندارند نسبت به خاک‌های عمیق‌تر مصرف کمتری دارد.
- استفاده بیش از فاز استاندارد این ماده، به گیاه و حاصلخیزی خاک آسیب می‌زند.
- استفاده از کود فسفاته در فصل تابستان جایز نیست و اینکار عملکرد کود را تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.
- از طبیعی بودن کود فسفات اطمینان حاصل کرده و آن را تنها از مراجع معتبر خریداری کنید زیرا برخی از نمونه‌های بازاری دارای خلوص کمتر و کیفیت نامطلوبی هستند.
اسید فسفریک خوب و مرغوب را از کجا بخرم؟
مواد شیمیایی بسیار حساس هستند بنابراین خرید و فروش این نوع محصولات باید با دقت بیشتر و تنها از مراکز امن و مطمئن صورت گیرد. پرسال به عنوان معتبرترین وارد کننده فرآورده‌های شیمیایی در کشور بستری مناسب جهت خرید اسید فسفریک استاندارد و مرغوب در گریدهای مختلف خوراکی با قیمتی رقابتی و کیفیتی مثال زدنی را برای کلیه خریداران محترم از جای‌جای کشور فراهم کرده‌است. بدین ترتیب جهت خرید و استعلام قیمت اسید فسفریک خوراکی از پرسال همین حالا می‌توانید با ورود به پورتال جامع این شرکت اقدامات لازم را انجام دهید.
