فواید استفاده از فرآورده‌های سلولزی در صنایع مختلف
سلولز به عنوان فراوان‌ترین ماده بیوپلیمری جهان، کاربردهای فراوانی در تجارت و تولیدات صنعتی مختلف دارد. از این ماده طبیعی با ارزش، در ساخت محصولات آرایشی و بهداشتی، صنایع چوبی، تولیدات کاغذی، صنایع نساجی، صنایع دارویی و … به وفور استفاده می‌شود. با توجه به نقش سازنده این ماده ارزشمند در صنعت، ما بر آن شدیم تا در این مقاله از پرسال، فواید فرآورده‌های سلولزی در صنایع مختلف را مورد نقد و بررسی قرار دهیم، پس تا انتهای این مطلب همراه‌مان بمانید.
منظور از فرآورده‌های سلولزی چیست؟
سلولز، پلیمری طبیعی است که در دیواره سلولی درختان، گیاهان، جلبک‌ها و پنبه یافت می‌شود و طی فرآیندی پیچیده از خمیر آن در صنعت چوب، کاغذ و بسته بندی و از سایر مشتقات آن در ساخت سلفون، ریون، ابریشم مصنوعی و … استفاده می‌شود، بدین ترتیب به هرآنچه که از ماده اولیه سلولز تولید می‌شود «فرآورده‌های سلولزی» می‌گوییم.
این ماده پر کاربرد در صنعت، به‌طور معمول از خمیر چوب و پنبه به دست می‌آید. در واقع از سلولز یا به عنوان خمیر کاغذ و یا به عنوان یک مشتق استفاده می‌شود. یکی از نکات جالب توجه درباره فواید فرآورده‌های سلولزی در صنایع، عدم آسیب‌زا بودن آن‌ها برای محیط زیست است، به طوریکه طی آخرین تحقیقات گسترده درباره میزان تخریب‌زا بودن سلولز، محققین به این نتیجه رسیدند که می‌توان از این ماده (به شکل اتانول سلولزی) به عنوان سوخت زیستی جایگزین سوخت‌های فسیلی استفاده کرد. این دستاورد، انقلابی مهم در عرصه سوخت‌های تجدیدپذیر به حساب می‌آید.
در بازار جهانی بر اساس نوع مشتق این ماده، سلولز به انواع؛ سلولز کالایی، الیاف سلولزی، اترهای سلولزی، استرهای سلولزی، نانو سلولز و … تقسیم می‌شود. در این میان خمیر سلولز کالایی، به دلیل کاربرد فراوان آن در صنعت کاغذ سازی و بسته بندی بیشترین سهم بازار‌های داخلی و خارجی را به خود اختصاص داده‌است. پیرو این سطح از کارآیی سلولز در صنایع مختلف، شرکت پرسال اقدام به واردات مستقیم فرآورده‌های سلولزی به داخل کشور کرده‌است.
در واقع شرکت پرسال از جمله معتبرترین شرکت‌های وارد کننده فرآورده های سلولزی در ایران است که طی سال‌ها فعالیت مسئولانه در این عرصه همواره در تلاش است تا به منظور تأمین نیازهای بازار داخلی، انواع فرآورده‌های سلولزی با کیفیت را به صورت مستقیم و بی‌واسطه وارد کشور کند.
بررسی مهم‌ترین ویژگی‌های سلولز در صنعت
اکنون که با سلولز و کاربردهای گوناگون آن در صنعت آشنا شدید وقت آن است که به این سؤال اساسی پاسخ دهیم؛ چرا سلولز در دنیای صنعت از جایگاه مهمی برخوردار است؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش اساسی باید به مهم‌ترین ویژگی‌های این ماده اثربخش اشاره کنیم.
- فراوانی بالا: همانطور که گفتیم سلولز فراوان‌ترین ماده پلیمری طبیعی در جهان است که در دیواره و بافت درختان و گیاهان وجود دارد و طی فرآیندی شیمیایی به خمیر مورد استفاده در صنایع گوناگون تبدیل می‌شود. بد نیست بدانید که گیاهان جهان سالانه حدود ۱۰ ترلیون تن از این ماده کاربردی را تولید می‌کنند! بدین ترتیب فراوانی بالای سلولز در جهان، سبب شده‌است که بسیاری از نیازهای صنعتی به این ماده بدون آسیب به منابع طبیعی فراهم شود.
- مقاومت مکانیکی بالا و پایداری مناسب: محصولات تولید شده بر پایه سلولز، در عین انعطاف پذیری از دوام و استحکام بسیار بالایی برخوردار هستند به طور مثال از الیاف سلولزی در ساخت چتر نجات، اسکناس و … استفاده می‌شود.
- خاصیت عایقی خوب: سلولز عایقی مناسب در برابر گرما، صدا و حتی رطوبت است به همین دلیل از آن در تولیدات ساختمانی، لوازم داخلی و … استفاده می‌کنند.
- دوستدار محیط زیست: سلولز به عنوان انرژی سبز در جهان شناخته می‌شود که سازگاری بالایی با محیط زیست داشته و در دسته منابع تجدیدپذیر قرار دارد.
- عدم ایجاد حساسیت: استفاده از سلولز به عنوان الیاف طبیعی در صنایع نساجی و … نسبت به نمونه‌های شیمیایی آن نشانه‌های آلرژیک کمتری را در کاربران ایجاد می‌کند.
کاربرد فرآورده‌های سلولزی در صنایع کاغذ و مقوا سازی
یکی از کاربردی‌ترین فواید سلولز، استفاده از آن در صنعت کاغذ و مقوا سازی است. برای تولید کاغذهای سلولزی ابتدا باید خمیر کاغذ را به یکی از روش‌های مکانیکی و یا شیمیایی تهیه کرد. در روش مکانیکی چوب‌های درختانی مثل؛ کاج، صنوبر، راش، اکالیپتوس و … را در دستگاه‌های آسیاب صنعتی همراه با مقدار مشخصی آب آسیاب و خرد می‌کنند تا خمیر مطلوب حاصل شود که در این شیوه احتمال آسیب به الیاف سلولزی و کاهش مقاومت آن در برابر نور وجود دارد.
اما در روش شیمیایی، ابتدا لیگنین چوب جدا شده سپس همراه با تراشه‌های آن در یک محلول شیمیایی پخته و خمیر کاغذ حاصل می‌شود. این خمیر در ابتدا قهوه‌ای رنگ بوده و طی فرآیندی پیچیده عملیات سفید سازی روی آن انجام می‌گردد. استفاده از پالپ سلولزی به افزایش چاپ پذیری، توازن در خواص نوری و استحکام محصول نهایی کمک می‌کند. کاغذ و مقواهای تخصصی تولید شده با خمیر کاغذ دارای طیف وسیعی از؛ کاغذهای صافی، گلاسه، کاغذهای برچسب، لاینرها، کاغذهای دکور، کاغذهای پزشکی، کاغذ دیواری، کاغذ و مقواهای بسته بندی و غیره هستند.
کاربرد فرآورده‌های سلولزی در صنایع چاپ و بسته بندی
فرآورده‌ها و مشتقات سلولزی، تغییرات شگرفی را در صنعت چاپ و بسته بندی ایجاد کرده‌اند، به طوریکه امروزه از این ماده به جای مواد پلاستیکی فسیلی در صنعت بسته بندی و چاپ سه بعدی در صنعت چاپ و تحریر استفاده می‌کنند. در واقع تلفیق و ترکیب سلولز با چاپ سه بعدی علاوه بر مزایای صنعتی فراوان، دارای فواید بزرگ‌تری نیز هست. محققین بر این باور هستند که سلولز می‌تواند با سایر مواد چاپ سه بعدی مثل فلز و پلاستیک رقابت کند.
کاربرد فرآورده‌های سلولزی در صنایع آرایشی و بهداشتی
بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی مرغوب و با کیفیتی که ما در طول روز از آن‌ها استفاده می‌کنیم مدیون ماده اولیه سلولز هستند. در این صنعت، از سلولز به عنوان یک امولسیفایر همه کاره برای کمک به تثبیت محلول‌های با حلالیت متفاوت استفاده می‌شود. استفاده از سلولز در محصولات آرایشی و بهداشتی به غلیظ شدن فاز آب محصول و ایجاد فرمول چسبناک‌تر و پایدارتر و صاف و یکدست شدن کرم‌ها و لوسیون‌ها کمک می‌کند. در واقع ویژگی‌های منحصربه‌فرد این ماده و نقش مهم آن در کاهش اثرات زیست محیطی، بسیاری از فعالان حوزه صنایع آرایشی و بهداشتی را به استفاده از فرآورده‌های سلولزی در تولیدات خود تشویق کرده است.
کاربرد فرآورده‌های سلولزی در صنایع نساجی و پوشاک
الیاف سلولزی که از خمیر چوب و کاغذ تهیه می‌شوند در صنعت نساجی و پوشاک نیز کاربردهای فراوانی دارند. پوشاک تولید شده با این ماده طبیعی دوام و ماندگاری بالاتری دارند، این نوع پوشاک در برابر تغییرات اقلیمی مقاومت بیشتری نشان می‌دهند، به دلیل مقاومت بالا در برابر رشد باکتری‌ها گزینه‌ای مناسب در تولید لباس‌های پزشکی، لباس خواب، لباس زیر و … هستند، جذب بیشتر رطوبت نسبت به الیاف پنبه‌ای و شیمیایی آن را نسبت به سایر الیاف محبوب‌تر کرده‌است، از طرف دیگر به خاطر نداشتن مواد شیمیایی خطرناک و سمی کمترین میزان حساسیت و آلرژی را برای کاربران ایجاد می‌کنند.
کاربرد فرآورده‌های سلولزی در صنایع داروسازی
از سلولز چوب خالص با عیار بالا، ماده‌ای به نام سلولز میکروکریستالی تولید می‌شود که نقش مؤثری در تولیدات دارویی با کیفیت دارد. سلولز میکروکریستال قدرت تطبیق پذیری بالایی داشته و به ثبات و اثربخشی بیشتر دارو کمک می‌کند، به همین دلیل است که از آن برای تولید کپسول‌های ژلاتین سخت گرفته تا قرص‌های مختلف استفاده می‌شود.
جمع بندی
سلولز و مشتقات آن به عنوان منابع جنگلی تجدیدپذیر در طبیعت، مصارف متعددی در حوزه صنایع مختلف دارند. ما در این مقاله به بررسی مهم‌ترین فواید فرآورده‌های سلولزی در صنایع پرداختیم و به این موضوع اشاره کردیم که شرکت پرسال یکی از شناخته شده‌ترین شرکت‌های وارد کننده محصولات سلولزی فعال در کشور است که می‌تواند نیازهای صنعتی شما به این ماده اثربخش را با بالاترین سطح کیفیت در کمترین زمان رفع کند.
