قیر در چه صنایعی کاربرد دارد؟

بررسی انواع کاربرد قیر در صنایع مختلف

قیر به عنوان یکی از مشتقات نفت خام دارای بیش از 250 کاربرد گوناگون اعم از؛ استفاده در سنگفرش جاده‌ها، سقف ساختمان‌ها، ساخت عایق‌های رطوبتی و آب بندی، کفپوش ماستیک کارخانه‌ها، دیواره‌های ضد تخلیه برای سنگ تراشی و … است. طبق آمارهای جهانی حدود ۸۵ درصد قیر در صنعت راهسازی، 10 درصد آن در زمینه سقف سازی و 5 درصد از این ماده ارزشمند در سایر ارکان فنی، پزشکی، صنعتی و ساختمانی به کار می‌رود.

از آنجائیکه با اطلاع از چگونگی کاربرد قیر در صنایع گوناگون (با در نظر گرفتن خواص و ویژگی‌های هر نوع) متخصصان عرصه‌های مرتبط با آن می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌ای در این مورد بگیرند، ما در این مقاله از پرسال  قصد داریم تا قبل از هر چیز ابتدا شما مخاطبان عزیز را با تعریف قیر و سپس با انواع کاربرد قیر در صنعت آشنا کنیم.

قیر چیست؟

قیر یکی از اجزای بسیار چسبناک نفت خام است که از هیدروکربن‌هایی  پیچیده با وزن مولکولی بالا تشکیل شده‌است. این ماده به دو ‌صورت طبیعی و پالایشگاهی (حاصل از ته نشینی نفت خام) وجود دارد و بسته به ترکیب دقیق آن، می‌تواند یک مایع چسبناک و سیاه یا یک توده ظاهراً جامد باشد که در مقیاس‌های زمانی بسیار بزرگ به صورت مایع رفتار می‌کند.

در واقع قیر شبه چسبناک است و در برخی شرایط محیطی، تمایل به حفظ فرم نیمه جامد دارد. این منبع طبیعی به شکل فرآوری شده خود که معمولاً به عنوان آسفالت شناخته می‌شود، تقاضای زیادی در سراسر جهان دارد. این نوع قیر در دمای بین 150 تا 200 درجه سانتی‌گراد، سیال می‌شود و اجازه می‌دهد که با مواد دیگر مخلوط گردد. بدین ترتیب می‌توان محصولاتی که برای حفظ و بهبود کیفیت زندگی ما ضروری هستند مانند سطوح جاده و بزرگراه، میدان‌های هوایی و ورزشی، پر کننده زیره کفش،  ضد آب ساختمان، عایق کاری پشت بام و سقف و موارد دیگر را تولید کرد.

به طور کلی قیر به عنوان یک ماده غلیظ، متراکم، غیر کریستالی و تیره رنگ (قهوه‌ای و سبز تیره تا سیاه) با رفتارهای ویسکوالاستیک و ترموپلاستیک، دارای انواع گوناگونی مانند قیر امولسیون، قیر محلول، قیر دمیده و قیر نفتی (طبیعی) است که چسبندگی و نفوذ ناپذیری در برابر آب جزو مهم‌ترین ویژگی‌های این ماده کارآمد در صنعت محسوب می‌شود، به همین علت مهندسین و فعالان این عرصه معمولا از قیر به شکل یک چسب و محافظ اقتصادی استفاده می‌کنند.

قیر قرن‌ها در موارد مختلف به شکلی سنتی به کار می‌رفت اما با پیشرفت فناوری، نوآوری‌های قابل توجهی در تولید انواع قیر صورت گرفت که قیر اصلاح شده پلیمری (PMB) و آسفالت مخلوط گرم (WMA) از جمله آن‌ها است، این امر تحولات چشم‌گیری را در صنایع مرتبط با ساخت‌وساز جاده و غیره ایجاد کرد.

کاربرد قیر در صنعت روسازی جاده‌‌ها و راه‌ها

راه‌ها و جاده‌ها برای توسعه اقتصادی و تحرکات اجتماعی بسیار ضروری هستند که در این میان قیر به عنوان ایمن‌ترین مصالح، نقش پر رنگی در توسعه زیرساخت‌های مدرن دارد چرا که خواص منحصر به فرد قیر آن را به یک  اتصال دهنده ایده‌آل برای سنگدانه‌های مورد استفاده در راهسازی تبدیل می‌کند. قیر تضمین می‌کند که جاده و مسیرهای پر تردد می‌تواند در برابر ترافیک سنگین و شرایط آب و هوایی مختلف مقاومت و ماندگاری بالایی داشته‌باشد.

کاربرد قیر در صنعت به شکل فرآوری شده آن معمولاً تحت عنوان آسفالت (آسفالت مخلوط گرم، آسفالت مخلوط سرد) شناخته می‌شود که به عنوان یک عامل ضد آب در قالب غشاهای قیری نیز از آن استفاده می‌کنند. اگرچه این ماده با ارزش دارای ویسکوزیته بالا و حالتی نیمه جامد است اما این ویژگی می‌تواند کار با آن در دمای اتاق را دشوار کند، بنابراین معمولاً برای سیال‌تر کردن و استفاده آسان‌تر از قیر در صنعت جاده‌سازی آن را گرم می‌کنند.

کاربرد قیر در صنعت کاغذ سازی

کمک به ضد آب کردن کاغذ نیز جزو کاربرد قیر در صنعت است. در این شیوه مهندسین و صنعت‌گران تولید کننده انواع کاغذ تلاش می‌کنند لایه‌ای از قیر را بین دو ورق کاغذ کرافت قرار دهند تا به این طریق آسیب پذیری این کاغذ در برابر رطوبت و تأثیرات بخار آب به حداقل ممکن برسانند.

استفاده از کاغذ کرافت قیر در صنعت بسته بندی، یک روش کارآمد و اقتصادی برای محافظت از محصولات در برابر نفوذ آب و مایعات است که می‌توان آن را در چند مدل مختلف تولید کرد. این نوع بسته بندی به عنوان محافظ و آستر برای کالاهای صادراتی، انواع جعبه‌ها، ظروف (به ویژه برای جعبه‌های دریایی چوبی) و حتی پالت‌ها و غیره کاربرد فراوان دارد.

کاربرد قیر در صنعت عایق بندی و رنگ سازی

عایق‌های مبتنی بر قیر کارآیی بسیار گسترده‌ای در صنعت و امور روزمره ما دارند که معمولا از آن‌ها به شکل یک ماده ضد رطوبت در پایه و دیوارهای زیرزمین، فونداسیون، پشت بام و سقف، پرایمر در کلیه کاربردهای پوشش قیری، ماده آغازگر و چسب در کاربردهای فایبر شیشه و بوم، یک افزودنی تقویت کننده نفوذ ناپذیری و چسبندگی به ملات‌ها و گچ‌های تشکیل‌شده با سیمان و یا ماسه ریز، جلوگیری از خم شدن و خراب شدن قالب‌های ساختمانی در اثر آب و به عنوان عامل رهاسازی  قالب و غیره استفاده می‌کنند.

همچنین کاربرد قیر در صنایع رنگ‌سازی نیز بسیار مورد توجه است چرا که
رنگ قیر دارای خواص منحصربه‌فرد مقاومت در برابر تغییرات دمایی و آب‌وهوایی، خوردگی و چسبندگی است. از این‌رو از قیر به عنوان یک عنصر حیاتی، کارآ و اقتصادی در ساختمان‌ها، سازه‌ها و اقلام ساخته شده از آهن، فولاد، بتن، سنگ تراشی و چوب به کار برده می‌شود.

جمع بندی مقاله انواع کاربرد قیر در صنایع مختلف

همانطور که گفتیم قیر یک ماده همه کاره با طیف گسترده ای از کاربردها در صنایع مختلف از تولید چسب و درزگیر گرفته تا به‌سازی جاده‌ها و غیره است، به همین جهت است که ردپای این عنصر با ارزش را می‌توان در کفپوش‌ها، سقف پشت بام‌ها، رنگ‌سازی، پیست‌های مسابقه، جاده‌ها، درایوهای مراکز تجاری و غیره مشاهده کرد. به طور کلی این محصول جانبی نفت خام، تقاضای زیادی در مصنوعات ساختمانی و صنعتی دارد.

در بازار داخلی ایران انواع قیر با درجه نفوذ و گرید ویسکوزیته مختلف و در اشکال گوناگون وجود دارد که پرسال به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تأمین کنندگان این ماده مهم و کارآمد توانسته‌است با توجه به وضعیت اقتصاد جهانی و سیاست‌های حاکم بر عرضه و تقاضای نفت خام، قیر مرغوب و با کیفیت را با قیمتی رقابتی به دست خریداران محترم برساند.